Hepinize merhabalar. Bugün ilk blog yazımla karşınızdayım. Bugün, korona virüsü sebebiyle 65 yaş ve üstü kişiler ile kronik rahatsızlığı olanlar ve sonrasında çıkan 20 yaş altı kişilerin sokağa çıkma yasağı genelgesi’nin hukuka uygun olup olmadığını ele almak istiyorum.
Bildiğiniz üzere sokağa çıkma yasağı, İçişleri Bakanlığı’nın yayınladığı genelge ile çıkmıştır. Çıkan genelgeyi incelemeden önce normlar hiyerarşisini anlatmak istiyorum. Türk normlar hiyerarşisi sırasıyla Anayasa, Milletlerarası Andlaşmalar, Kanun, Kanun Hükmünde Kararname (KHK), Tüzük, Yönetmelik’tir. Gerçi 11.02.2017 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan ‘’Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’’ a göre, Başbakan ve Bakanlar Kurulunun kaldırılmasıyla, kanunların açıklama ve uygulama esaslarını gösteren, Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan ‘’Tüzükler’’ 21.01.2017 tarihinde ortadan kalkmıştır. Normlar hiyerarşisini bir piramit şeklinde düşünürsek Anayasa en tepede yönetmelik ise en altında yer alıyor. Genelge ise bu piramidin içerisinde yer almıyor. Bu piramitte altaki üstekine uygun olmak zorundadır. Mesela yönetmelikler kanuna aykırı olamazlar. Kanunlar ise Anayasa’ya aykırı olamaz gibi.
Anayasamızın Yönetmelikler başlıklı 124. Maddesi’ne göre ‘’Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler’’ Yani kısaca yönetmelikler kanun ve KHK’ların uygulanmasını sağlamak ve açıklamak için çıkarılır. Piramitte yer almayan genelgeler ise sadece yönetmeliklerin uygulanmasına açıklık getirir. Dolayısıyla genelge ile yeni karar alınmaz veya genelge ile yeni hüküm getirilmez. Yazının başında belirttiğim üzere sokağa çıkma yasağı bir genelge ile geldi. Peki hangi dayanakla geldi ? İşte ben bu yazımda bunu incelemek istiyorum.
İçişleri Bakanlığı’nın yayınladığı genelgede ‘’….Sağlık Bakanlığı ve Bilim Kurulunun tavsiyeleri doğrultusunda, il valileri tarafından, İl İdaresi Kanununun 11/c maddesi ve Umuma Hıfzısıhha Kanunun 27 nci ve 72 nci maddesi kapsamında; 21.03.2020 tarihi saat 24.00’den sonra..’’ diye devam ediyor. Yani genelgeye söz konusu olan yasağın dayanağı yönetmelik olması gerekirken yönetmelik atlanılıp kanun (İl İdaresi Kanunu ve Hıfzısıhha Kanunu) olmuştur. Tekrar ediyorum genelgeler, kanunların açıklanması için değil yönetmeliklerin uygulanmasını açıklamak için çıkarılır. Bu yüzden çıkarılan yasak genelgesi hukuka uygun değildir.
Keza genelgede atıf yapılan kanunun ilgili maddelerini de inceleyecek olursak İl İdaresi Kanunu madde 11/c ‘’…belli yerlerde veya saatlerde kişilerin dolaşmalarını, toplanmalarını, araçların seyirlerini düzenleyebilir veya kısıtlayabilir…’’ diyor. Yani bu kanun kapsamında genel olarak sokağa çıkma yasağından ziyade sadece kısıtlama getirebileceğinden bahsediyor.
Umumi Hıfzısıhha Kanunu madde 27 ise ‘’…Sari ve salgın hastalıklar hakkında istihbaratı tanzim, sari ve içtimai hastalıklardan korunmak çareleri ve sıhhi hayatın faideleri hakkında halkı tenvir ve bir sari hastalık zuhurunda hastalığın izalesi için alınan tedbirlerin ifasına muavenet eylerler.’’ diyor. Bu madde salgın hastalıklar konusunda halkın bilgilendirilmesi ve aydınlatılmasından bahsediyor. Yine aynı kanunu 72. Maddesi genel olarak hasta kişilere aşı sağlanması ve yardım edilmesinden bahsediliyor. Genelgeye dayanak gösterilen kanun maddelerinin hiçbiri sokağa çıkma yasağından bahsetmiyor.
Ayrıca İçişleri bakanlığı tarafından yayınlanan genelgede ilgili kişiler için sokağa çıkma yasağı getirilmiyor. Bakınız genelgede ‘’Yukarıda açıklanan nedenler, Sağlık Bakanlığı ve Bilim Kurulunun tavsiyeleri doğrultusunda, il valileri tarafından, İl İdaresi Kanununun 11/C maddesi ve Umuma Hıfzısıhha Kanunun 27 nci ve 72 nci maddesi kapsamında; 21.03.2020 tarihi saat 24.00’den sonra 65 yaş ve üstü vatandaşlarımız ile anılan kronik rahatsızlıklara sahip vatandaşlarımızın ikametlerinden dışarı çıkmaları, açık alanlarda, parklarda dolaşmaları ve toplu ulaşım araçları ile seyahat etmeleri sınırlandırılarak sokağa çıkmalarının yasaklanması amacıyla gerekli kararların ivedilikle alınması gerekmektedir.’’ diyor. Yani burada bir karar alınmıyor, karar alınması için sadece valilere pas atılıyor.
Bütün bu anlattıklarım neticesinde söz konusu genelge açık bir şekilde hukuka aykırıdır.
Keza sokağa çıkma yasağı eşitlik ilkesi gözetilmeden sadece 65 yaş ve üstü ile 20 yaş altı kişilerin sokağa çıkmasının yasak olması Anayasamızın Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü başlıklı 23. Maddesi ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Serbest Dolaşım Özgürlüğü başlıklı 2. Maddesi’nin ihlali de söz konusudur. Bu konuda Anayasa Mahkemesine herhangi bir başvuru olmamış ama www.kas.de adlı internet sitesinde bir haber gözüme çarptı. Bu habere göre Bosna Hersekte 65 yaş ve üstü ile 18 yaş altı kişilerin sokağa çıkma yasağı getirilmiş ve emekli bir kadın ile küçük çocuğun ailesi bu kararı Bosna Hersekteki Anayasa Mahkemesine taşımışlar ve Mahkeme sokağa çıkma yasağının AİHS’nin ilgili maddesinin ihlal edildiğine karar vermiştir.
Bütün bu anlattıklarımı ele alırsak çıkan genelge hem hukuka uygun olmadığını hem de Anayasa ve AİHS’e aykırı olduğunu düşünüyorum.
תגובות